‘Na de eetsituatie volgde een rustmoment waarin de cliënt moest ontladen. Het individuele programma dagbesteding volgde. De draagkracht en activiteiten werden ingeschat door de begeleider. We werken hier met “ individuele, betekenisvolle activiteiten”, zo wist hij mij te vertellen. De activiteiten die volgden waren: muziek luisteren, wapperen met een doekje, puzzelen en televisie kijken. De ochtend werd verdeeld door een koffiemoment. "De client zit al dagen hoog en is heel druk in haar hoofd”, vertelde de begeleider mij. “Maar”, voegde hij eraan toe, "mijn onvoorwaardelijke houding stelt de client centraal en zo benaderen wij hier het gewone leven”.
Alsjeblieft!
De zorg en vooral de wijze waarop er gecommuniceerd wordt, is een vak apart.
Als je niet uit dit werkveld komt, zul je eindeloos verdwalen in de gangbare zorgretoriek.
De begrippen laten zich moeiteloos opstapelen en vertegenwoordigen daarmee allerlei aannames in diverse zorgorganisaties.
De trends van de laatste tijd: 'het is druk in het hoofd', 'de cliënt zit heel hoog', ‘onvoorwaardelijk' en overal het woord ‘moment’ achter plakken.
Old-time favoriete begrippen zijn: prikkelgevoelig, ‘uittesten' van begeleiders, afdwingen, de autisten, niet behandelbaar, etc.
Dit soort begrippen zijn vaak heel populair omdat ze lijken te voorzien in de in ons aanwezige professionele behoefte aan samenhang en consensus zonder risico op gedoe. We bedwelmen elkaar met zorgretoriek en blijven weg van de professionele verantwoordelijkheid elkaar kritisch te blijven bevragen. Kortom: iedereen gaat geloven in al deze begrippen, zonder de echte inhoud ervan te doorgronden.
Aansluiting en daarmee echt samenwerken kan hierdoor bemoeilijkt worden. Je lijkt consensus te hebben bereikt door de eenvoudige wijze van herhaling zonder de aanwezige kritisch beschouwende blik en daarbij horende verhelderende vragen van je collega’s.
Hierin schuilt een groot gevaar. Juist als je probleemgedrag wil zien als iets wat een sterke samenhang met de context heeft, moet je als professional in actie komen.
Bedwelmen vind ik persoonlijk een mooi passend werkwoord bij dit soort begrippen. Woorden of combinaties daarvan waarbij alle teamleden gaan knikken, zo herkenbaar dat ‘ uittesten’ of afdwingen. 'Hij heeft echt een rustmoment nodig na het douchemoment.' Het is leuk om eens goed te luisteren naar wat mensen nu daadwerkelijk zeggen en daarover eens wat vragen te stellen als: 'Hoe bedoel je dat precies? Waarom zou je het zo noemen? Als je gedrag op zo’n manier labelt, past dat dan bij het ontwikkelingsniveau?'
Ik twijfel overigens geenszins aan de intentie van de aanwezige professionals het zo goed mogelijk te doen. Ik wil kritisch zijn over de wijze waarop we dat doen.
De kracht van woorden in het zorgvak, waar je vaak de belangen van anderen moet vertegenwoordigen, is een belangrijk instrument. Echter kan je door bovenstaande ‘slecht luisteren’ en ‘slap samenvatten’ de glans van veel ooit goedbedoelde woorden ontnemen.
In ons vak waar je jezelf meebrengt als instrument zou ik een ieder willen vragen om zo dicht mogelijk bij zichzelf te blijven. Verdwaal niet oeverloos in het oerwoud van de ooit goed bedoelde begrippen en al aanwezige zorgretoriek.
Maak het verschil door de wijze waarop je als professional een relatie aangaat met je klant, je collega’s en de omgeving waarin je mag werken. Luister naar wat er gezegd wordt en stel er vragen over. Vertel wat je denkt of voor ogen ziet en kies daar woorden bij die tot de verbeelding spreken en je kunnen helpen je bijdrage te leveren.
Het is 1 april maar laat je niet foppen! Niet vandaag, maar ook niet de weken hierna.
Het werk is te complex om te denken en geloven dat we het sowieso over hetzelfde hebben.
Luister en stel vragen. De kans dat je iets nieuws hoort en ontdekt als je zelf niet aan het woord bent is vele malen groter.
Ga het DOEN